Ołtarz bł. Jolenty

W bocznej nawie sanktuarium, gdzie kiedyś mieścił się chór klarysek, znajduje się ołtarz z relikwiarzem bł. Jolenty.

Błogosławiona Jolenta (Jolanta, Jukulenta) Arpad, znana również pod imieniem Helena ur. się ok. 1242 r. prawdopodobnie w Ostrzyhomiu. Była córką króla węgierskiego Beli IV i Marii Laskaris, córki greckiego cesarza Teodora I Laskarysa, siostrą m.in. św. Kingi. W dzieciństwie została sprowadzona na dwór Bolesława Wstydliwego, gdzie pod okiem swojej siostry Kingi otrzymała wychowanie oraz wykształcenie. Tam również zetknęła się z duchowością franciszkańską, która miała duży wpływ na kształtowanie Jolenty. W 1256 poślubiła księcia kalisko-gnieźnieńskiego Bolesława Pobożnego. Z tego związku urodziły się trzy córki: Elżbieta (żona Henryka Grubego), Jadwiga (żona króla Władysława Łokietka, matka Kazimierza Wielkiego, a później klaryska w Starym Sączu) i Anna (klaryska w Gnieźnie). Jako księżna zajmowała się m.in. działalnością charytatywną na rzecz szpitali i biednych. Miała również wkład w rozwój życia zakonnego przez wpływ na rzecz nowych fundacji oraz uposażeń klasztorów. Ta działalność wynikała z głębokiej pobożności oraz autentycznego umiłowania Chrystusa. Świadczy o tym późniejsza decyzja o wstąpieniu do klasztoru klarysek w Starym Sączu po śmierci męża. Kiedy jej siostra Kinga, która jako wdowa wstąpiła do klarysek, zmarła wtedy Jolenta przeniosła się do Śremu, a później powróciła do Gniezna, aby resztę swojego życia spędzić w klasztorze klarysek, który dzięki jej staraniom wcześniej został ufundowany, przez Przemysła II. Tam rozwijała cnoty pokory i cierpliwości, które już wcześniej posiadła naśladując ideały franciszkańskie.

Jolenta zmarła w 1298 r. w opinii świętości. Jej wstawiennictwu przypisuje się wiele uzdrowień, łask i nawróceń. Do jej grobu pielgrzymowali m.in. Elżbieta Łokietkówna, Zygmunt Stary i Zygmunt III Waza. Największe ożywienie kultu nastąpiło w XVII w., dzięki czemu w 1631 r. Prymas Polski abp Jan Wężyk powołał komisję do zbadania życia i relikwii Jolenty. W 1776 r. przez Prymasa Polski abpa Gabriela Podoskiego została powołana do życia kolejna komisja beatyfikacyjna. Po zbadaniu dokumentacji przez Stolicę Apostolską, w 1827 r. papież Leon XIII potwierdził kult aktem beatyfikacji. Na polecenie kard. Stefana Wyszyńskiego w 1958 r. przeprowadzono badanie autentyczności relikwii. Szczątki Jolenty są złożone w relikwiarzu (wg projektu S. Odrzywolskiego) spiżowego, pozłacanego i ozdobionego scenami z życia Jolenty. Wspomnienie liturgiczne Jolenty obchodzone jest 15 czerwca. Jest patronką Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Wielkopolski, Kalisza oraz chrześcijańskich matek i rodzin.